Er zijn een aantal overgangsfasen die je de rest van je leven bij zullen blijven. De overstap naar de brugklas bijvoorbeeld, toen je ineens niet meer de grote vis in de kleine vijver was, maar juist het omgekeerde. Wat weet je nog van uit huis gaan, van je eerste voltijd baan, of van het begin of juist het einde van je eerste serieuze relatie? Er is nóg een belangrijk moment in je jonge leven: die van de kleuterklas naar groep 3.
Als je 6 jaar bent kun je niet blijven zitten. Toch is dit een keuze waar leerkrachten vaak voor komen te staan; bij één op de tien kinderen in de peuterklas is het vraag of ze doorgaan naar groep 3. Er ligt een strakke lijn tussen de twee groepen. Het gaat van spelen in een zandbak naar rekenlessen en netjes naar de juf of meester luisteren. Men is het er over eens dat het te vroeg of te laat maken van deze overstap gevolgen heeft voor de ontwikkeling van het kind, maar wat deze gevolgen precies zijn, daar is nog geen eensluidend antwoord op.
Dus wat is de beste aanpak? Leerkrachten houden een twijfelgeval over het algemeen het liefst nog een jaar bij de kleintjes. De onderwijsinspectie, daarentegen, meent dat doorstromen in deze situatie de eerste keuze moet zijn. Tussen het kind en de school zitten uiteraard nog de ouders, die er verschillende meningen op nahouden.
De wetenschap kan helaas maar moeilijk uitkomst bieden. Het onderzoeken van de gevolgen van wel of niet een jaartje langer kleuteren vereist immers dat je verschillende groepen gedurende vele jaren volgt, en dan moet je ook nog compenseren voor overige factoren als gezondheid, thuissituatie, wisseling van school, et cetera. Kijken naar andere landen heeft weinig zin, want Nederland is in dit opzicht de uitzondering: in de rest van Europa stromen kinderen automatisch door bij een bepaalde leeftijd.
Mogelijkheden zijn er wel. Sommigen pleiten ervoor om in de onderbouw van het basisonderwijs niet ieder jaar, maar ieder half jaar aan een nieuwe klas te beginnen. Anderen pleiten voor een ‘groep 2½’, waarin ruimte is voor meer verschil in ontwikkeling. Weer anderen, bijvoorbeeld het Montessori-onderwijs, zien juist in het afschaffen van klassikaal onderwijs de oplossing.
Het lijkt erop dat deze discussie nog een tijdje door zal gaan. Probeert u zich eens te herinneren hoe het was toen u nog met uw duim in uw mond in de zandbak zat, en vraag u eens af: zou u de kleuterklas overnieuw willen doen?
Frank Kool studeerde Psychologie en Filosofie in Rotterdam. Sinds enkele jaren is hij werkzaam als copywriter en blogger, onder andere voor DutchReview. Voor Tekst 2000 / B1 blogt Frank over innovaties in onderwijs en technologie en de manier waarop wij leven zullen veranderen.