Wacht even, een gedachtelezende computer? Nu lopen we op de zaken vooruit, maar dit zou binnen afzienbare tijd een legitiem antwoord op de vraag kunnen zijn. Toegegeven, de term ‘gedachtelezen’ klinkt misschien een beetje wazig en doet al snel denken aan bovennatuurlijke vermogens. Maar zover hoeven wij niet te gaan. Immers, iedereen is een gedachtelezer als dit geïnterpreteerd wordt als de kunst om af te leiden wat er in iemand omgaat. Psychologen noemen het Theory of Mind: het vermogen om een beeld te vormen van het perspectief en innerlijke leven van een ander.
De computer doet het anders. Wetenschappers in de VS zijn erin geslaagd om de gedachten van proefpersonen in een afbeelding weer te geven. Proefpersonen werden aan een MRI-scanner aangesloten en kregen honderden portretfoto’s te zien. De activiteit van specifieke hersendelen werden geanalyseerd (voor de geleerden onder ons: de gyrus angularis en de occipitale kwab) en vergeleken met de getoonde foto’s. Na flink wat rekenwerk werd de ‘code’ van het zien en verwerken van gezichten gekraakt. De computer ziet wat je denkt.
De proefpersonen kregen vervolgens nieuwe portretfoto’s te zien en het was aan de computer om deze foto’s aan de hand van de de hersenscan weer te geven. De resultaten zijn nog niet bepaald haarscherp te noemen (klik hier en oordeel zelf), maar het feit dat dit zelfs in zo’n ruwe vorm mogelijk is, is waanzinnig.
De mogelijkheden die een dergelijke technologie biedt zijn snel te bedenken. Als het geheugen betrouwbaar genoeg is (al is dit nog maar de vraag) kan een verfijnde versie van de gedachtelezende computer gebruikt worden voor getuigenverklaringen. Of denk aan een nieuwe vorm van kunst die louter bestaat uit de gedachten van de kunstenaar. En als dit met beeld kan, waarom dan niet met geluid? Wie weet wordt muziek in de toekomst niet in een studio, maar in een laboratorium opgenomen.
Maar het kan nog gekker. In zijn toonaangevende boek Superintelligence: Paths, Dangers, Strategies beschrijft auteur Nick Bostrom het scenario van een computer die door het analyseren van lichaamstaal een goede inschatting kan maken of iemand liegt of niet. Prangende vragen over privacy te over. Wat wellicht nog interessanter is, is het gegeven dat wij niet alleen tegen anderen liegen, maar ook tegen onszelf. Vraag jezelf nu maar eens af: heb je behoefte aan een computer die jou de hele dag de keiharde waarheid verteld?
Mocht u dit beangstigend vinden, geen nood. Er zal vroeg of laat vast een computerprogramma worden gemaakt die u als geen ander kan begeleiden om deze angst te overwinnen.
Frank Kool studeerde Psychologie en Filosofie in Rotterdam. Sinds enkele jaren is hij werkzaam als copywriter en blogger, onder andere voor DutchReview. Voor Tekst 2000 / B1 blogt Frank over innovaties in onderwijs en technologie en de manier waarop wij leven zullen veranderen.