Van klimaatdemonstraties door scholieren op het Malieveld tot de Zweedse activiste Greta Thunberg die door weekblad Time werd verkozen tot Person of the Year. Het klimaat is hét gespreksonderwerp van de dag. Ook – en misschien wel voorál – onder de jeugd. Is het niet de hoogste tijd voor klimaatles in het curriculum? Italië voegt als een van de eerste landen ter wereld de daad bij het woord. Wat kunnen wij van deze voorloper leren?
Mislukte olijf- en druivenoogsten. Venetië waar de zeespiegel de afgelopen eeuw met 11 centimeter is gestegen. Italië ziet de noodzaak om klimaatverandering aan te pakken. De volgende generatie moet daarom worden opgeleid tot klimaatbewuste wereldburgers. Onderwijsminister Lorenzo Fioramonti gaat daadkrachtig te werk: vanaf september 2020 wil hij klimaatles in alle lagen van het schoolsysteem integreren. Kinderen op Italiaanse basisscholen en middelbare scholen krijgen volgend jaar dan ook 33 uur per jaar les in klimaatverandering en duurzaamheid.
Wat kunnen wij leren van Italië?
Les 1: Je kan niet vroeg genoeg beginnen
Dat begint al in de laagste klassen, waar Fioramonti via sprookjes en verhalen kinderen wil leren hoe groot de menselijke invloed op het klimaat is, zo vertelt hij aan de New York Times. De Volkskrant leert ons verder: ,,Kinderen vanaf 11 jaar krijgen straks les in de meer technische gevolgen van de klimaatverandering, zoals overstromingen en smeltende gletsjers. Middelbare schoolleerlingen moeten vanaf volgend schooljaar blokken op de duurzame ontwikkelingsdoelen voor 2030 van de Verenigde Naties.’’
Les 2. Schakel experts in om het lesmateriaal vorm te geven
‘Duurzaamheid en klimaat worden de kern van het Italiaanse onderwijsmodel’, aldus de Italiaanse onderwijsminister. Om dat voor elkaar te krijgen zullen experts als Jeffrey D. Sachs, directeur van het Harvard Institute for International Development en Kate Raworth van het Oxford University’s Environmental Change Institute het Italiaanse Ministerie van Onderwijs bijstaan. Het is de bedoeling dat het ministerie vanaf januari 2020 leraren kan gaan trainen.
Les 3. Geef ook andere vakken een ‘duurzaamheidstintje’
Het is nogal wat: een heel nieuw vak in het curriculum opnemen. Of zoals Fioramonti het aanpakt: om nieuwe lesstof als een soort Trojaans paard óók in andere vakken als aardrijkskunde, natuurkunde of wiskunde te laten infiltreren. Hij wil dat alles wat kinderen op school leren draait om de vraag hoe je goed voor de aarde kunt zorgen, aldus Kidsweek.
Kinderen maken zich zorgen om de aarde
Ook steeds meer Nederlandse scholen verwerken thema’s als klimaatverandering en duurzaamheid in hun lesstof (bekijk hier via 1Vandaag hoe zo’n les er uitziet op basisschool ’t Carillon in Groenlo). Dat is maar goed ook, want het thema speelt enorm onder de jeugd. Wist je dat uit onderzoek van Save the Children en Kidsweek blijkt dat 75 procent van de Nederlandse kinderen bezorgd is over het klimaat? Dit KinderKlimaatonderzoek, dat is gehouden onder 800 kinderen tussen de 8 en 14 jaar, levert een paar interessante inzichten op. Een kwart van de kinderen denkt bijvoorbeeld zelfs dat er binnen 500 jaar geen aarde meer is.
‘Volwassenen verpesten de aarde’
Zorgen over onder meer stijgende temperaturen, het uitsterven van diersoorten en het broeikaseffect kwamen meerdere keren voorbij. Opvallend is dat veel kinderen denken dat volwassenen de aarde voor hen zullen ‘verpesten’. Maar net zoals onder volwassenen zijn er ook onder kinderen ‘klimaatontkenners’. 21 procent van de ondervraagden vindt het ‘overdreven’ hoe er over klimaatverandering wordt bericht. Opvallend is dat het vooral jongens zijn die geen zorgen hebben over het klimaat.
Tegengeluid: eerst taal en rekenen, dan klimaatles
Overigens is hoogleraar Onderwijs en Leren Anna Bosman volgens 1Vandaag tégen het invoeren van verplichte klimaatlessen. Zij vindt het belangrijk dat er eerst voldoende aandacht is voor basisvakken als taal en rekenen. ,,Een kwart van de kinderen scoort een onvoldoende op leesvaardigheid. Dat betekent nogal wat. Want als je de verplichte les op het middelbare onderwijs gaat aanbieden, kunnen kinderen de teksten over het klimaat niet eens lezen.”
Sofie Vermooten
Sofie Vermooten deed na haar studie Journalistiek ruim vijf jaar ervaring op in de Nederlandse bladenwereld als redacteur en projectmanager. Voor Tekst 2000 / B1 blogt Sofie over digitalisering én geeft ze praktische tips op het gebied van contentcreatie.