‘Leraren waren de arbeiders, maar zijn nu de ingenieurs van het onderwijs,’ zegt de in Amsterdam wonende Franse socioloog Laurent Chambon in de Tegenlicht-aflevering ‘Onderwijzers aan de macht’. Zo is het!, juicht de oud-docent én de zzp’er in mij.
Nieuw werken
Sinds ik vorig jaar ben wegbezuinigd bij de VARAgids ben ik nog meer fan van het VPRO-programma Tegenlicht dan ik al was. Ik was het, omdat de documentairereeks zo accuraat de contouren van de toekomst weet te schetsen en ik ben het nog meer, omdat veel uitzendingen over mijn huidige leven gaan.
De afleveringen over ‘het werken van morgen’ – banen stapelen, het verdwijnen van banen/vaste contracten, als zzp’er in verschillende verbanden met andere zelfstandigen opdrachten aannemen – gaan over mijn manier van werken van nu. Het is fantastisch, frustrerend en beangstigend tegelijk.
Nieuw onderwijs
Met grote interesse volg ik het debat over het basisloon en de ontwikkelingen in het onderwijs. Als er een compleet nieuwe arbeidstoekomst voor ons ligt, is het belangrijk dat we daar op beide vlakken op anticiperen. Onderwijs gaat mij sowieso aan het hart, als voormalig docent geschiedenis. Tijdens mijn korte carrière voor de klas – twee jaar – bleek hoe totaal ongeschikt ik ben als leraar. Iedere dag fietste ik huilend naar mijn werk. Weer lag er een dag voor me, waarop ik tekort zou schieten als juf. Ik was alleen maar bezig met overleven en had niet de rust er te zijn voor de leerlingen. Ik zag wat ze nodig hadden, maar het ontbrak mij aan het gereedschap om het ze te geven. Het was een frustrerende uitputtingsslag. Voor de leerlingen moet het niet veel anders zijn geweest. Goed onderwijs begint immers met de juiste persoon voor de klas.
Samen gelukkig worden
Ik geloof zeker dat we moeten kijken naar nieuwe vormen van onderwijs en het aanreiken van vaardigheden die in de toekomst gevraagd zullen worden van onze kinderen en die wil ik ook absoluut gaan bekijken. Het terugdringen van de administratiejungle en het doorgeslagen toetsingssysteem en de overal ontluikende initiatieven om ons onderwijssysteem, allemaal ontzettend belangrijk, interessant of hoopgevend.
Maar het begint en eindigt met de persoon voor de klas. Iemand die oog heeft voor alle persoontjes in de banken voor hem of haar. Ik moet denken aan Meester Bart die zijn leven als docent op een Middelbare School deelt op Tumblr. Er spreekt een grote liefde voor zijn kinderen en het vak van docent uit zijn anekdotes. En ik moet denken aan zijn Japanse collega Kanamori. Hij is al meer dan 30 jaar leraar en daarnaast filosoof en cultuurhistorisch vrijdenker. Zijn doel voor de klas: kinderen leren samen gelukkig te worden. Hij moedigt kinderen aan plezier te hebben en leert zijn klas dat ze hun eigen sterke kanten en die van hun vrienden moeten bevestigen en laten bevestigen. Kanamori wil een klas waar kinderen een sterk emotionele band met elkaar hebben en reikt ideeën aan hoe dat in het leven kan. Want zegt hij, ‘Als één kind niet gelukkig is, is niemand gelukkig.’ Dat leidde in 2003 – Kanamori is dan 57 jaar – tot de prachtige en ontroerende documentaire Childeren full of life.
