Een boek is een boek. Papier of niet. Daarom moeten er voor het uitlenen dezelfde regels gelden voor fysieke boeken en e-books. Dat vindt de Vereniging Openbare Bibliotheken (VOB) en deze maand kreeg de vereniging gelijk van het Europese Hof van Justitie. Goed nieuws voor de bieb, maar uitgeverijen zijn er niet blij mee.
Bibliotheken betalen nu nog licenties aan uitgeverijen voor e-books, alsof het software is. Voor elk e-book dat uitgeleend wordt, moet de bieb een vergoeding betalen aan de uitgeverij. Voor papieren boeken betaalt de bieb een leenrechtvergoeding die direct naar de auteur gaat.
Niet vreemd dus dat de uitgeverijen liever een andere uitspraak zagen. Zij missen straks de inkomsten van het digitaal uitlenen. Daarnaast vrezen ze dat de e-books van de bieb de verkoop in de weg staat. Dezelfde verkoop die er nu juist voor zorgt dat het weer beter gaat met de uitgeverijen, zoals ik schreef in een eerdere blog. Een echt boek koop je om later nog eens door te bladeren of om mee te pronken in de boekenkast. Maar waarom zou je een digitaal boek kopen als je het ook voor een habbekrats kunt lenen?
Of de uitgeverijen echt wat te vrezen hebben, moet nog blijken. Vooralsnog zijn de papieren boeken van de bieb veel populairder dan de digitale versies. Vorig jaar werden er 74 miljoen papieren boeken uitgeleend, tegenover 4 miljoen e-books.
Wel zit het lenen van e-books in de lift. Volgens CB Logistics zijn in het derde kwartaal 63 procent meer e-books uitgeleend dan in hetzelfde kwartaal vorig jaar. En sinds dit jaar werd er elk kwartaal meer e-books uitgeleend dan verkocht.
Als de regels voor e-books en papieren boeken straks gelijk zijn, wil dit nog niet zeggen dat de bieb onbeperkt dezelfde e-books mag aanbieden. Het Hof stelt de digitale versie en papieren versie zo gelijk, dat het principe ‘een exemplaar, een gebruiker’ geldt. Net zoals met met fysieke boeken, kan dus één e-book maar door één persoon geleend worden. Logisch, maar ook een beetje raar want dit betekent dat leden van de digitale bibliotheek straks ook gewoon moeten wachten tot een digitaal boek ‘terug’ is. Discussies aan de balie van de bieb als de hond de kaft te pakken heeft gehad, zullen er in ieder geval niet zijn. De bits en bytes blijven eeuwig fris.
De VOB is blij met de uitspraak, want ‘zo kan de openbare bibliotheek in de digitale wereld de maatschappelijke rol blijven vervullen die bibliotheken hebben in de samenleving.’
Vorige maand ben ik ook lid geworden van de digitale bibliotheek. Ten eerste omdat ik graag lees en ten tweede omdat ook ik de maatschappelijke rol van de bibliotheken belangrijk vind. En e-books horen daar in deze tijd bij.
Tony Jacobs is freelance journalist en webredacteur. Hij studeerde journalistiek in Utrecht, waar hij woont en werkt. Sinds 2014 werkt hij voor Tekst 2000 / B1 aan allerlei uitdagende projecten. Vanaf 2016 blogt hij ook voor Tekst2000/B1 over digitalisering in het onderwijs, communicatie en apps. Zijn vrije tijd besteedt hij aan hardlopen, mindfulness en het leren van de Japanse taal.