Of het nu gaat om het bespelen van een instrument, een (vecht)sport, een taal, of enige andere vaardigheid; in ieder leerproces is er een ‘dood punt’ waarbij het lijkt alsof je ondanks je aanhoudende oefening geen vooruitgang meer boekt. In internationale termen staat dit punt bekend als het intermediate plateau, of learning plateau.
We kennen allemaal die ene persoon die maandenlang sprak over de ambitie om te gaan hardlopen, maar wiens sportschoenen na twee keer gebruik in de prullenbak verdwenen. Typisch gevalletje motivatiegebrek, net zoals er talloze mensen zijn die het idee van een boek schrijven veel interessanter vinden dan het daadwerkelijk schrijven van een boek. Maar nog veel tragischer zijn wel de mensen die hun fanatisme ongeveer een jaar vol goede moed volhouden, om daarna stilletjes af te druipen. Deze mensen zijn vaak slachtoffer geworden van een plateau.
Het principe is vrij simpel: stel dat we een getal toekennen aan iemands vaardigheidsniveau, waarbij 1 een absolute beginner is en 100 een expert. Je ziet dat het in het begin makkelijk is om je vaardigheid te verdubbelen: 1, 2, 4, 8… maar al snel wordt dit lastiger. “Alle begin is moeilijk”, zeggen ze, maar vaak is het begin juist ontzettend leuk en spannend: van iedere kleine stap vooruit wordt intens genoten en is in zichzelf al een beloning.
De grote valkuil is dat de vooruitgang van de beginnersfase wordt geprojecteerd op de toekomst, en dat komt de leerling al snel duur te staan. Want deze kleine stappen vooruit zijn in het middengebied tussen beginner en expert lang niet meer zo aantrekkelijk als ze vroeger waren. Daar komt bij dat de eerder opgedane kennis voortdurend moet worden herhaald zodat deze niet verdwijnt en zo lijkt de leercurve (ooit een lijn schuinrecht omhoog) af te vlakken en tot een halt te komen.
Hoe kunnen we deze valkuil ontlopen, bij onszelf of bij anderen? Een paar korte tips:
-
Bedenk goed waarom je iets doet. In de psychologie wordt maar al te graag gesproken van intrinsieke en extrinsieke motivatie: oftewel: beloning van buitenaf of van binnenuit. Extrinsieke motivatie zoals aanzien of een hoger salaris kan je tot nieuwe hoogtes brengen, maar intrinsieke motivatie zoals een diepgeworteld verlangen om je te verdiepen in iets wat je leven kleur geeft kan je nog veel verder brengen.
-
Hou het simpel, hou het leuk. De meest effectieve vorm van leren heet deliberate practice; gerichte oefeningen om vereiste vaardigheden te verscherpen. Denk aan eindeloos toonladders oefenen op de gitaar of rijtjes grammatica stampen voor Duits. Hoe nuttig dit ook is, soms is het beter voor je motivatie om gewoon die meezinger van The Beatles nog een keer te spelen of om een Duitse krimi te kijken.
-
Zoek een goede balans tussen overmoed en onzekerheid. Je doel voorbij schieten omdat je denkt dat je ‘het al weet’ is net zo erg als niet eens mikken op het doel omdat je denkt dat het je toch nooit lukt.
-
Leerdoelen: specifiek en op de korte termijn, niet algemeen en ver in de toekomst. Als je binnen een jaar vloeiend Frans wil spreken, kom je voor een teleurstelling te staan. Maar wil je iedere week een paar woorden leren, of iedere maand een Franstalig boek lezen, dan heb je altijd een duidelijk doel voor ogen en ontdek je snel wat wel of niet reëel is.
Wanneer je een dood punt ervaart, kan het uiteindelijk nóg beter zijn om je wat meer te verliezen in het oefenen zelf. Met je einddoel komt het dan als vanzelf wel goed. Zoals de Zenmeester tegen de beginner zei: “Als je beide ogen op het einddoel richt, kun je de weg voor je niet meer zien.”
Frank Kool studeerde Psychologie en Filosofie in Rotterdam. Sinds enkele jaren is hij werkzaam als copywriter en blogger, onder andere voor DutchReview. Voor Tekst 2000 / B1 blogt Frank over innovaties in onderwijs en technologie en de manier waarop wij leven zullen veranderen.